Праваслаўныя беларусы — народ без сваёй Царквы

05.10.2018

Праваслаўныя беларусы — народ без сваёй Царквы

Што ўкраінская аўтакефалія значыць для Беларусі — пра гэта разважае ў сваім матэрыяле на Радыё Свабода журналіст, гісторык і пісьменьнік Сяргей Абламейка.

У Беларусі сёньня няма ні аўтакефальнай, ні аўтаномнай праваслаўнай Царквы. У кананічным сэньсе беларускія вернікі аб’яднаныя ў Беларускі Экзархат Расейскай Праваслаўнай Царквы. Ці патрэбная Беларусі царкоўная незалежнасьць і ці мае краіна права на аўтакефалію?

Кананічнае становішча Экзархату

Беларускі экзархат РПЦ у 1990-я гады пры рэгістрацыі ў Рэспубліцы Беларусь атрымаў ад уладаў сьвецкую назву «Беларуская Праваслаўная Царква». Гэта некананічная назва, яна не нададзена экзархату царкоўнымі ўладамі.

Сінод экзархату і яго кіраўнік (мітрапаліт) прызначаюцца ў Маскве.

У адрозьненьне ад Беларусі Ўкраінская Праваслаўнай Царква Маскоўскага Патрыярхату валодае пэўнай аўтаноміяй. Яна сама абірае сінод. Члены сіноду абіраюць мітрапаліта, якога пасьля ў Маскве зацьвярджаюць.

Менская Пакроўская (Крыжовая) царква і дом архірэя, дзе ў 20-я гады ХХ ст. жыў мітрапаліт Мелхісэдэк Паеўскі. Цяпер на гэтым месцы Цэнтральны Дом афіцэраў.

Усе праваслаўныя Цэрквы сьвету падзяляюцца на аўтакефальныя і аўтаномныя.

З паўтара дзясятка аўтакефальных Цэркваў дзевяць узначальваюцца патрыярхамі, астатнія мітрапалітамі.

Гістарычна склалася так, што незалежныя дзяржавы з пераважна або часткова праваслаўным насельніцтвам, маюць свае аўтакефальныя памесныя Цэрквы.

Зрэдку, калі мова ідзе пра невялікую колькасьць вернікаў, яны аб’яднаныя ў аўтаномныя Цэрквы ў складзе таго або іншага патрыярхату.

Гістарычныя падставы беларускай аўтакефаліі

Ад часу прыняцьця хросту ў Х стагоддзі тэрыторыя сучаснай Беларусі была часткай Кіеўскай мітраполіі Канстанцінопальскага патрыярхату.

У 1448 годзе гэтая мітраполія ў выніку палітычных і царкоўных канфліктаў канчаткова падзялілася на дзьве — Маскоўскую і Кіеўскую, якую ад таго часу часьцей сталі называць Літоўска-Наваградзкай.

У тым жа 1448 годзе Маскоўская мітраполія адпала ад Канстанцінопаля, бо не захацела прымаць Унію, якую тады вызнавалі Канстанцінопальскі патрыярх і візантыйскі імператар. Масква сама адкалолася ад Канстанцінопаля і пачала незалежнае існаваньне.

У 1589 годзе Маскоўская мітраполія стала патрыярхатам, атрымаўшы тады ад Канстанцінопалю аўтакефалію.

У 1596-1620 гадах адзіная памесная ўсходнехрысьціянская Царква ВКЛ, аб’яднаная ў Кіеўскую мітраполію, падзялілася на дзьве часткі — праваслаўную і ўніяцкую.

У 1686 годзе праваслаўная частка Кіеўскай мітраполіі была захопленая Маскоўскім патрыярхатам. Старая традыцыя памеснасьці захоўвалася толькі Ўніяцкай Царквой ВКЛ, па-ранейшаму аб’яднанай у Кіеўскую мітраполію (з цэнтрам у Наваградку, пазьней ў Вільні).

У 1839 годзе і другая частка Кіеўскай мітраполіі, ужо ўніяцкая, была захоплена Маскоўскім патрыярхатам.

Гэтак Беларусь і Ўкраіна цалкам аказаліся ў складзе іншай памеснай Царквы — Маскоўскага патрыярхату, да якога яны раней ніколі не належалі.

Калі беларусам кажуць, што ў 1839 годзе іх вярнулі ў Царкву-маці, гэта няпраўда. Беларусы тады з стратай сваёй памеснасьці былі інкарпараваныя ў РПЦ.

Спробы Кіеўскай мітраполіі вырвацца з абдымкаў Масквы

Пасьля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 году ва Ўкраіне і Беларусі пачаліся рухі за незалежнасьць іх праваслаўных Цэркваў ад Масквы.

У кастрычніку 1921 году ў Кіеве на Ўсеўкраінскім праваслаўным саборы была створана Ўкраінская Аўтакефальная Праваслаўная Царква.

Ніводзін япіскап РПЦ не падтрымаў ідэю ўкраінскай аўтакефаліі, таму сабор абраў і пасьвяціў у мітрапаліты айца Васіля Ліпкіўскага «усёй саборнай паўнатой» 472 дэлегатаў, як гэта некалі рабілася ў апостальскія часы. У такі спосаб япіскапам стаў, напрыклад, апостал Павел.

У 1924 годзе патрыярх Канстанцінопальскі на просьбу праваслаўных украінцаў і беларусаў, якія апынуліся ў складзе Польшчы, надаў Польскай Праваслаўнай Царкве як частцы колішняй Кіеўскай мітраполіі (г. зн. сваёй Царкве-дачцэ) аўтакефалію.

1922 год. Абвяшчэньне аўтаноміі Праваслаўнай Царквы ў Беларусі

Пасьля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 году бальшавікі вельмі хутка пачалі перасьлед Расейкай Праваслаўнай Царквы, якая толькі-толькі пасьпела абраць сабе патрыярха, якога ня мела з XVIII стагоддзя. Але ў траўні 1922 году патрыярх Ціхан быў арыштаваны, і Царква засталася без кіраўніка.

У гэтых умовах беларускія праваслаўныя інтэлектуалы і царкоўныя дзеячы зрабілі спробу ўратаваць сваю Царкву і ўмацаваць яе статус.

У чэрвені ў Менску была распаўсюджана «Адозва да праваслаўных вернікаў», якую падпісалі сьвятары менскай царквы Марыі Магдалены пратаярэі Стэфан Кульчыцкі і Ўладзімер Біруля, а таксама Якуб Колас, Міхайла Грамыка, Сьцяпан Некрашэвіч і іншыя. У адозьве сярод іншага пісалася:

«Беларуская Царква павінна быць прызнаная кіроўнай у сваім нутраным жыцьці на пачатках аўтаноміі паводле царкоўных правілаў і канонаў... Праваслаўная Царква ў Беларусі, якраз таму, што яна беларуская, жадае з гэтай веры ісьці ўласным шляхам... Шлях гэты прадказваецца ўсім мінулым беларускага краю і вызначаецца асаблівым ладам рэлігійнага жыцьця народу. Ці можна сумнявацца ў гэтым праве Беларусі на царкоўнае самавызначэньне або ставіць перашкоды яму?» (Цыт. паводле Т. Процька. Пакутнік за веру і бацькаўшчыну. Мн. 1996. С. 41-42)

Дэкларацыя аб аўтаноміі БПЦ 1922 году з праўкамі рукой мітрапаліта Мелхісэдэка Паеўскага.

10 ліпеня 1922 году ў Менскім катэдральным саборы на сходзе гарадзкога і сельскага духавенства з удзелам вялікай колькасьці вернікаў была абвешчана аўтаномія Праваслаўнай Царквы ў Беларусі і створана Беларуская мітраполія ў межах тагачаснай БССР. Таксама былі ўтвораныя Слуцкая, Бабруйская і Тураўская япархіі.

Кіраўнік і ініцыятар сходу, япіскап Менскі і Тураўскі Мелхісэдэк Паеўскі атрымаў тытул мітрапаліта Менскага і Беларускага. Для кіраваньня Царквой была створана Беларуская Царкоўная Ўправа ў складзе духоўных і сьвецкіх асобаў.

Пасьля абвяшчэньня аўтаноміі нацыянальна-рэлігійнае жыцьцё пайшло такім парадкам, што выклікала трывогу ГПУ. У тым жа 1922 годзе напярэдадні Калядаў ГПУ даносіла ў Маскву:

Мітрапаліт Менскі і Беларускі Мелхісэдэк Паеўскі ў 1-й пал. 20-х гадоў ХХ ст.

«Мясцовым рэакцыйным духавенствам на чале з Мелхісэдэкам робяцца ўсе захады да ўзмацненьня свайго ўплыву на масы вернікаў шляхам звышштатных набажэнстваў, дзе расьпяваюцца перакладзеныя на беларускую мову царкоўныя песьні... Надыходзячыя сьвяты мяркуюць абставіць асабліва ўрачыста ўсё з той жа мэтай». (Цыт. паводле Т. Процька. Ап. тв. С. 44)

Папулярнасьць мітрапаліта Мелхісэдэка Паеўскага набыла такія маштабы, што яго было вырашана спыніць. У жніўні 1924 году супраць яго і шасьці іншых царкоўных дзеячаў была заведзена крымінальная справа нібыта за ўтойваньне царкоўных рэчаў.

У жніўні 1925 году Вярхоўны суд БССР асудзіў мітрапаліта Мелхісэдэка да 3 гадоў пазбаўленьня волі, але ўмоўна. Гэта не задаволіла ГПУ, таму ў канцы 1925 году мітрапаліта выклікалі ў Маскву, там арыштавалі, пратрымалі нейкі час у Бутырцы і, ужо хворага на сухоты, выслалі ў Сібір.

1927 год. Абвяшчэньне аўтакефаліі Беларускай Праваслаўнай Царквы

У 1927 годзе пасьля пакаяньня мітрапаліта Сергія за абнаўленства і яго заявы пра згоду на супрацоўніцтва з савецкай уладай, мітрапаліту Мелхісэдэку дазволілі вярнуцца на радзіму ў спадзеве на будучае яго супрацоўніцтва з Сергіем.

Бабруйскі япіскап Філарэт Раменскі, які кіраваў абвяшчэньнем аўтакефаліі ў 1927 годзе.

У траўні мітрапаліт прыехаў у Маскву, але 4 чэрвеня зноў быў арыштаваны і пратрыманы ў турме да канца верасьня, а пасьля вывезены ў Краснаярск.

Не дачакаўшыся свайго кіраўніка, прыхільнікі Мелхісэдэка ў Беларусі вырашылі дзейнічаць самастойна.

9 жніўня 1927 году ў Менску пад кіраўніцтвам Бабруйскага япіскапа Філарэта Раменскага адбыўся зьезд сьвятарства і вернікаў Беларусі, які прыняў рашэньне абвясьціць аўтакефалію Беларускай Праваслаўнай Царквы. У заяве гаварылася:

«У адказ на магчымы нашымі днямі паклёп і ганьбаваньне Беларускі зьезд сьмела ўздымае свой голас і заяўляе: мы — перакананыя і трывалыя ў сваіх праваслаўных поглядах і вераваньнях старацаркоўнікі. Мы памятаем пра вечнае выратаваньне сваёй душы і зычым дабра сваёй роднай Царкве. Але тым часам мы верым, што няма ніводнага народу, які мог бы разглядацца як пусты і абыякавы матэрыял царкоўнага жыцьця, якому магло б быць адмоўлена ў праве на вольнае разьвіцьцё ў якасьці жывой і дзейнай часткі сусьветнага цела Хрыстовага». (Цыт. паводле Т. Процька. Ап. тв. С. 59)

У склад Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы ўвайшлі сьвятары 192 парафій Менскай япархіі, 100 — Бабруйска-Рагачоўскай, 60 — Мазырскай, 55 — Віцебскай, а таксама япіскап Бабруйскі Філарэт Раменскі і япіскап Слуцкі Мікалай Шамяціла.

Менскі праваслаўны катэдральны сабор Пятра і Паўла (былая ўніяцкай царква Сьвятога Духа) у 1912 годзе. Тут адбываліся саборы БПЦ 1922 і 1927 гадоў. Здымак з фондаў Бібліятэкі Кангрэсу ЗША.

Гэта было больш за палову ўсіх праваслаўных парафій БССР. Астатняя, меншая частка падзялялася паміж дзьвюма іншымі юрысдыкцыямі — сергіеўцаў і абнаўленцаў.

Аўтакефальная Царква праіснавала да ліпеня 1937 году, калі ўсе япіскапы і сьвятары, якія на той час заставаліся на свабодзе, былі арыштаваны.

1 лістапада 1937 году япіскапы Філарэт Раменскі і Афанасій Вячорка, а таксама мноства сьвятароў і актыўных вернікаў былі расстраляныя ў Менску як члены «контрарэвалюцыйнай арганізацыі».

Слуцкі япіскап Мікалай Шамяціла быў арыштаваны яшчэ ў 1933 годзе.

Мітрапаліт Мелхісэдэк памёр у 1931 годзе, так і не атрымаўшы дазволу вярнуцца ў Беларусь.

1942 год. Паўторнае абвяшчэньне аўтакефаліі

Пасьля верасьня 1939 году праваслаўныя парафіі ўсёй Беларусі аказаліся пад уладай мітрапаліта Сергія, які зацьвердзіў двух ярархаў — мітрапаліта Панцеляймона Ражноўскага і япіскапа Бенядыкта Бабкоўскага.

Пасьля прыходу немцаў быў высьвячаны яшчэ адзін япіскап — былы варшаўскі архімандрыт Філафей Нарко. Таксама былі высьвячаныя на япіскапаў Стэфан Сяўбо і Афанасій Мартас.

Вось гэтыя ўладыкі і правялі з 28 жніўня па 2 верасьня 1942 году ў Менску Ўсебеларускі праваслаўны сабор, на якім быў зацьверджаны «Статут Сьвятой Праваслаўнай Беларускай Аўтакефальнай Царквы».

Менская царква Перамяненьня Гасподняга (былы касьцёл кляштару бенядыктынак), дзе ў 1942 годзе праходзіў Сабор БПЦ, на якім прымаўся Статут аўтакефальнай Царквы. Стаяла на месцы цяперашняга кінатэатру “Перамога”. Здымак з фондаў Бібліятэкі Кангрэсу ЗША.

У пастанове Сабору гаварылася, што БАПЦ будзе чакаць кананічнага прызнаньня ад усіх праваслаўных Цэркваў сьвету.

У 1944 годзе ўсе япіскапы БАПЦ (да іх ліку пасьля сабору 1942 году далучылася яшчэ некалькі іншых) эмігравалі. А ў 1946 годзе гэтыя ярархі ўсе да аднаго здрадзілі БАПЦ і перайшлі ў склад замежнай Расейскай Праваслаўнай Царквы.

Беларускія вернікі з ліку эмігрантаў з дапамогай Украінскай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы ў 1949 годзе аднавілі сваю беларускую ярархію і пасьвяцілі ў мітрапаліты БАПЦ Васіля Тамашчыка. Гэтая Царква да нашых дзён афіцыйна існуе ў ЗША, Канадзе і Аўстраліі.

Сучасны стан Беларускага экзархату РПЦ

Пасьля Другой сусьветнай вайны праваслаўныя парафіі Беларусі разам з сьвятарамі зноў увайшлі ў склад Расейскай Праваслаўнай Царквы. Іх прымалі аўтаматычна, сьвятару дастаткова было прыйсьці ў царкоўную ўправу і заявіць аб сваім жаданьні служыць далей.

Уся тэрыторыя БССР увайшла ў адну япархію РПЦ — Менскую. Астатнія, якія існавалі да вайны і падчас яе, былі скасаваныя. Масква прызначыла аднаго япіскапа, які атрымаў тытул Менскага і Беларускага.

Першыя гады пасьля вайны Царква карысталася адноснай свабодай. Дзейнічала больш за 950 храмаў, якія абслугоўвалі 724 сьвятары. Але у канцы 50-х гадоў пачаўся новы наступ на Царкву і вернікаў. У 1963 годзе была зачынена Менская духоўная семінарыя, да 1970 году засталося 380 парафій і адзін Жыровіцкі манастыр.

Царква знаходзілася ў поўнай залежнасьці ад дзяржавы і КДБ. Вядомыя выпадкі, калі з прычыны даносаў праваслаўных сьвятароў ламаліся лёсы людзей.

У другой палове 80-х гадоў, на хвалі пераменаў у СССР, пачалося разьняволеньне Царквы. У 1989 годзе Маскоўскі патрыярхат заснаваў у Беларусі экзархат і прызначыў экзархам і мітрапалітам Філарэта Вахрамеева, які ад 1978 году быў япіскапам Менскім і Беларускім.

Пачаўся рэзкі рост колькасьці парафій. У 1989 годзе іх было ўжо 477, а у 1990 — больш за 660. У 1993 годзе было 10 япархіяў, у наш час іх ужо 15 — Бабруйская, Барысаўская, Берасьцейская, Віцебская, Гарадзенская, Гомельская, Лідзкая, Магілёўская, Маладэчанская, Менская, Наваградзкая, Пінская, Полацкая, Слуцкая і Тураўская.

Паводле афіцыйнага сайту Беларускага экзархату, у 2015 годзе ў Беларусі дзейнічалі 1612 парафій, 25 манастыроў, 15 япіскапаў, 1691 сьвятар, 216 дыяканаў і 432 манахі і манашкі.

Уся гэтая духоўная і культурная сіла цалкам скіраваная на Маскву і «русский мир».

Пад націскам грамадзкасьці, у пачатку 1990-х гадоў была заснаваная Біблійная камісія экзархату ў справе перакладу Евангельля. Камісія працавала больш за 25 гадоў, за гэты час з яе складу выйшлі многія вядомыя перакладчыкі і лінгвісты, пратэстуючы супраць русіфікацыі беларускай мовы. Моцна зрусіфікаваны «Новы Запавет Госпада нашага Іісуса Хрыста» выйшаў толькі ў лістападзе 2017 году.

У наш час беларускамоўныя набажэнствы зрэдчас праводзяць каля 10 парафіяў Беларускага экзархату РПЦ — найчасьцей у Менску і Горадні. Фактычна, кожная двухсотая.

Пазіцыя Канстанцінопальскіх патрыярхаў

Пры наданьні аўтакефаліі Польскай Праваслаўнай Царкве ў 1924 годзе было адзначана, што Канстанцінопальскі патрыярхат прызнае юрысдыкцыю Маскоўскага патрыярхату толькі ў межах да 1686 году.

У 1991 годзе Канстанцінопальскі патрыярх у лісьце патрыярху Маскоўскаму зноў заявіў, што не прызнае Кіеўскую мітраполію за Расейскай Царквой.

У 2006 годзе Канстанцінопальскі патрыярх Барталамэй у Кіеве на Сафійскай плошчы зрабіў наступную заяву:

«Мы афіцыйна прызнаем РПЦ толькі ў межах 1686 году, да паглынаньня Кіеўскай мітраполіі, якая зьяўляецца нашай дачкой і, калі прыйдзе час, мы разгледзім пытаньне аб яе самастойнасьці».

У 2018 годзе такі час надышоў.

У пачатку верасьня 2018 году Архірэйскі Сабор (Сынакс) Канстанцінопальскага патрыярхату сьпецыяльнай пастановай пацьвердзіў, што мае права надаць аўтакефалію Ўкраіне бяз згоды Масквы.

Больш за тое. У пастанове сьцьвярджаецца, што Канстанцінопаль мае права ствараць памесныя аўтакефальныя Цэрквы ў незалежных дзяржавах усюды, дзе гэта спатрэбіцца ў будучыні.

Пазіцыя Масквы

Расея ня хоча траціць кантроль над сваімі былымі калоніямі і таму імкнецца захаваць усе яго інструмэнты, у тым ліку ролю РПЦ.

Гістарычна ў сваёй вонкавай палітыцы Масква заўсёды надавала праваслаўю вялікае значэньне. Гэтая традыцыя сягае яшчэ ў часы хрышчэньня Літвы і панаваньня Вітаўта.

У 1839 годзе французскі падарожнік маркіз дэ Кюстын запісаў сваю размову з расейскім дыпламатам князем Пятром Казлоўскім, які сказаў:

«Вы ня зможаце скласьці сабе слушнага ўяўленьня аб глыбокай нецярпімасьці расейцаў, бо тыя з іх, хто мае асьвечаны розум і кантактуе з Захадам, прыкладаюць усе намаганьні, каб схаваць паноўную ў іх ідэю — перамогу грэцкай артадоксіі, якая для іх ёсьць сінонімам расейскай палітыкі».

Гэта надзвычай дакладныя і прарочыя словы.

Праваслаўныя каноны патрабуюць асобнай Царквы для асобнага народу. Што ж тады трэба для захаваньня РПЦ? Адказ просты: не прызнаваць беларусаў і ўкраінцаў асобнымі народамі.

Вось чаму раз за разам на розных узроўнях агучваецца і паўтараецца формула пра «трыадзіны расейскі народ».

Персьпектывы Ўкраіны

У выпадку Ўкраіны можна прагназаваць працяглы раскол паводле эстонскай мадэлі, дзе з пачатку 1990-х гадоў існуюць дзьве Царквы — Эстонская Праваслаўнай Царква Маскоўскага Патрыярхату з пераважна расейскай паствай і Эстонская Апостальская Праваслаўная Царква Канстанцінопальскага Патрыярхату з пераважна эстонскай паствай.

Такі падзел на пераважна расейскую і пераважна ўкраінскую Цэрквы магчымы і ва Ўкраіне. Плюс — геаграфічны фактар з улікам сьпецыфікі паўднёвага ўсходу краіны.

Што аўтакефалія можа даць Беларусі

Пасьля канчатковай страты беларускім народам сваёй памеснай Царквы ў форме грэка-каталіцкай часткі Кіеўскай мітраполіі ў 1839 годзе, пачалася цывілізацыйная пераарыентацыя беларускай народнай душы.

Незалежная беларуская Царква, якая існавала з Х стагоддзя, ужо ў XIV-XVI стагоддзях вельмі моцна адрозьнівалася ад маскоўскай Царквы вонкавымі формамі набажэнства — архітэктурай храмаў, абразамі, царкоўнымі сьпевамі і сваім варыянтам гучаньня царкоўна-славянскай мовы. Былі адрозьненьні і ў формах духоўных практык.

Усе гэтыя традыцыі з невялікімі эвалюцыйнымі зьменамі і лацінскімі наслаеньнямі захавала і Ўніяцкая Царква.

У 1839 годзе пачалося пранікненьне расейскага сьвету ў беларускую душу. Беларускія праваслаўныя і ўніяцкія храмы груба перабудоўваліся на расейскі манер, праваслаўныя і ўніяцкія кнігі і большасьць абразоў былі канфіскаваныя і спаленыя, царкоўныя сьпевы былі замененыя на маскоўскія і т. д.

Але галоўнае — ідэалогія, зьмест казаньняў. Менавіта сьвятары РПЦ у апошнія 170 гадоў зьяўляюцца тым чыньнікам, які злучае беларускія галовы і душы з Расеяй і «расейскім сьветам».

Гэта добра разумеў Міхаіл Мураўёў-вешальнік, які на пасадзе Гарадзенскага губернатара ў 1831—35 гадах актыўна дапамагаў Ёсіфу Сямашку ў справе ліквідацыі Ўніяцкай Царквы.

У сваіх мемуарах, напісаных ужо пасьля задушэньня паўстаньня 1863-64 гадоў, Мураўёў называе далучэньне беларусаў да Расейскай Праваслаўнай Царквы «великим делом», якое «положило в будущем твёрдое начало русской народности в крае».

Але гэтае «будущее» наступіла не адразу. Праз 36 гадоў пасьля скасаваньня Уніі, сыходзячы з пасады віленскага генерал-губернатара, Мураўёў усё яшчэ нагадваў цару пра патрэбу ўзмацненьня ролі РПЦ у паўночна-заходніх губернях:

«Я изъяснил Его Величеству, что край этот удерживается за нами силою оружия и надо бы его теперь воссоединить нравственно-политически-религиозным элементом».

У наш час плады таго «воссоединения» ўжо добра відаць — пасьля распаду СССР менавіта яны вызначаюць палітычны лёс Беларусі.

У выпадку наданьня аўтакефаліі ў беларускіх галовах магла б замацавацца ідэя сваёй духоўнай незалежнасьці і самастойнасьці. Іншымі словамі, менавіта аўтакефалія можа рэальна адарваць Беларусь ад Расеі.

І менавіта таму праваслаўныя беларусы яе ня маюць.

Персьпектывы

Відавочна, што гістарычныя і кананічныя падставы для аўтакефаліі ў беларускай праваслаўнай Царквы ёсьць.

Іншая справа, ці ёсьць такое жаданьне ў саміх вернікаў, сьвятароў і япіскапаў гэтай Царквы.

Пасьля прыезду ў Беларусь новага мітрапаліта Паўла на царкоўным зьезьдзе ў Менску вяліся размовы пра большую самастойнасьць. Гэтую ініцыятыву агучыў сам мітрапаліт Павел. Але неўзабаве ён зрокся сваіх словаў і параўнаў размовы пра беларускую аўтакефалію з д’ябальскім спакушэньнем. Відавочна, што мітрапаліта «паставіла на месца» Масква.

Рэальных персьпектываў для Беларусі атрымаць сваю аўтакефальную Царкву ў агляднай персьпектыве няма. Відавочна, што чым далей ад Расеі будзе аддаляцца Ўкраіна, тым большым будзе жаданьне Масквы захаваць пад сваім кантролем Беларусь.

Просьбы аб аўтакефаліі да Царквы-маці звычайна падтрымлівае дзяржаўная ўлада. Гэтак было ў 1924 годзе ў Польшчы, гэтак ёсьць і сёньня ва Ўкраіне. У Беларусі такой просьбы ад сёньняшняй дзяржаўнай улады, як і ад Царквы, чакаць нельга.

Для зьмены сітуацыі вакол беларускай аўтакефаліі патрэбныя два чыньнікі. Па-першае, зьмена ўлады ў Беларусі і выбар краінай дэмакратычнага шляху разьвіцьця. Па-другое, аслабленьне «жалезнай хваткі» Масквы, што таксама магчыма толькі ва ўмовах дэмакратызацыі Расеі або, нават, яе дэзынтэграцыі.

Тэгі: Царква, аўтакефалія, Беларусь, Канстанцінопаль, Масква, Расея, Украіна, праваслаўе, Унія, РПЦ

Гл. таксама:
Сьвяты Пасад пракаментаваў раскол паміж Масквой і Канстанцінопалем
Зьверхнік УГКЦ: «Экуменізм трэба забраць з рук дыпламатаў»
У Беларускай Праваслаўнай Царкве ня бачаць падставаў для актывізацыі пытаньня аб наданьні аўтакефаліі
Украінскі дэпутат пра аўтакефалію: Сьвяты Дух дыхае там, дзе хоча, а ня толькі там, дзе дазваляе Масква
Нунцый Клаўдыё Гуджэроцьці: Папа папрасіў мяне быць знакам суцяшэньня для ўкраінцаў

Гэты артыкул чыталі 229 разоў (-ы)