У выдавецтве «Беларуская навука» ў кастрычніку 2021 году, у 425-ыя ўгодкі Берасьцейскай царкоўнай уніі, выйшла ў сьвет багата ілюстраваная кніга «Іканастасы і алтары грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі XVII – першай трэці XIX ст.». Аўтар гэтай грунтоўнай мангарафіі — гісторык мастацтва Галіна Флікоп-Сьвіта, якая шмат гадоў дасьледуе рэлігійнае мастацтва і іканаграфію ўніяцкіх храмаў Беларусі. Яна зьяўляецца аўтарам больш за 50 навуковых прац. 
Грэка-католікі, як памесная Царква Кіеўскага хрысьціянства, як Царква свайго права, як глабальная Царква, нясуць у сабе місію і задачу, а можа, і выклік для сучаснага сьвету Ўсходу і Захаду — быць тымі, што прапаведуюць, жывуць і нават паміраюць за ідэю еднасьці паміж Цэрквамі. Пра гэта сказаў Зьверхнік УГКЦ, Вярхоўны архібіскуп Сьвятаслаў (Шаўчук), зьвяртаючыся да ўдзельнікаў навуковага сімпозіюму «Берасьцейскае паяднаньне 1596 году ў кантэксьце ўнійных працэсаў мінулага і пошуку сучасных мадэляў», які адбыўся 28 кастрычніка 2021 году ў Кіеўскім цэнтры Ўкраінскага каталіцкага ўніверсітэту. 
11 сакавіка – 110 гадоў з дня нараджэньня Льва Гарошкі. Грэка-каталіцкі сьвятар, архімандрыт, беларускі рэлігійны і грамадзкі дзеяч, дасьледчык гісторыі рэлігіі ў Беларусі, культуролаг, літаратар Леў Гарошка нарадзіўся 11 сакавіка 1911 году ў вёсцы Трашчычы (цяпер Карэліцкі раён). 
Жывой стаіць перад нашымі вачамі постаць высокая, танклявая, з кустом сівой барады, з носам шырокім арліным, з вачамі чорнымі гаручымі, упартымі. Помнім ягоныя энэргічныя рухі, тараплівую паходку, французкі бэрэт на галаве... 
На 2020 год у Беларусі запланаваныя сьвяткаваньні 550-годдзя цудоўнага зьяўленьня Жыровіцкага абраза Багародзіцы і 500-годдзя заснаваньня Жыровіцкага манастыра. Праваслаўнай Царквой і дзяржавай задуманы юбілейныя мерапрыемствы, у якія, праўда, унесла свае карэктывы пандэмія каранавірусу. 
У 1925 годзе на Лідчыне адбылася спроба адрадзіць у вёсцы Дзікушкі грэка-каталіцкую парафію. Пісьменьнік і краязнавец Леанід Лаўрэш паспрабаваў разабрацца ў тым, што адбывалася ў той час вакол Дзікушскай царквы, а таксама прыгледзеўся да асобы сьвятара, які хацеў адрадзіць там уніяцкую парафію. 
У Нацыянальнай акадэміі навук захоўваецца ўнікальная калекцыя абразоў, кожны з якіх — сапраўдная каштоўнасьць. 
Што ўкраінская аўтакефалія значыць для Беларусі — пра гэта разважае ў сваім матэрыяле на Радыё Свабода журналіст, гісторык і пісьменьнік Сяргей Абламейка. 
405 гадоў таму, 8 жніўня 1613 году, Язэп Руцкі атрымаў годнасьць архібіскупа-мітрапаліта Кіеўскага, а 5 красавіка 1614 году папскай булай быў пацьверджаны як мітрапаліт Кіеўскі Зьяднанай Царквы. Пасьля сьмерці 18 ліпеня 1613 году непасрэднага творцы царкоўнай Уніі мітрапаліта Іпація Пацея ён стаў 3-м мітрапалітам Зьяднанай Царквы. Яшчэ пры жыцьці гэтага царкоўнага дзеяча называлі Атлантам еднасьці (Уніі). 
Намесьнік дырэктара Нацыянальнага гістарычнага архіву Беларусі, кандыдат гістарычных навук Дзяніс Лісейчыкаў ня згодны са сьцьверджаньнямі, што ў XVIIІ стагоддзі выкарыстаньне беларускай мовы цалкам спынілася. 
Галоўная 
Гісторыя Царквы
У 2014 годзе спн. Галіна Флікоп-Сьвіта абараніла кандыдацкую дысертацыю на тэму «Мастацкія і іканаграфічныя асаблівасьці іканапісу грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі ХVIII – першай паловы ХIХ стагоддзя». Новая манаграфія зьяўляецца падсумаваньнем яе дзесяцігадовай навуковай працы. Яна прысьвечана вывучэньню асаблівасьцяў абсталяваньня ўнутранай прасторы ўніяцкіх храмаў на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага і зьяўляецца першай спробай у беларускім мастацтвазнаўстве комплекснага вывучэньня інтэр’ераў уніяцкіх храмаў. Выяўляюцца варыянты суіснаваньня іканастастаў і прысьценных алтароў у цэрквах, высьвятляюцца прычыны зьнікненьня іканастасаў у шэрагу храмаў і пераабсталяваньня іх унутранай прасторы на лацінскі лад на працягу ўсяго перыяду існаваньня Ўніяцкай Царквы ў Беларусі. Вывучаюцца асаблівасьці ўніяцкіх іканастасаў, іх канструкцыя і праграма. Дасьледуюцца спосабы афармленьня прысьценных алтароў. Прыводзяцца прыклады захаваных працэсійных алтарыкаў — фератронаў.
Выданьне мае каля 350 старонак тэксту з 700 ілюстрацыямі. У ім зьмешчаны фотаздымкі помнікаў сакральнага мастацтва, якія захоўваюцца ў дзеючых храмах, музеях і прыватных зборах, на якіх паказаныя іканастасы, алтары, абразы, скульптуры, фератроны, што зьяўляюцца каштоўнай спадчынай Уніяцкай Царквы ў Беларусі. Шэраг гэтых помнікаў раней не публікаваўся. У шэрагу подпісаў пад фотаздымкамі дасьледчыца падае ўстаноўленую ёй інфармацыю, якая не заўсёды супадае са зьвесткамі, якія раней падаваліся ў музеях, дзе захоўваюцца тыя творы сакральнага мастацтва. Акрамя таго, у канцы кнігі зьмешчаны схемы інтэр’ераў, іканастасаў і алтароў.
Гл. таксама:
Беларускі грэка-каталіцкі сьвятар: Стаўленьне да нас з боку Ватыкана – наш вялікі боль
Мітрапаліт Кандрусевіч: жыць у поўнай царкоўнай еднасьці — каштоўны дар Божы
Што ўяўляе сабой грэка-каталіцкая Царква?
Беларуская эліта — з сем’яў уніяцкіх сьвятароў
Залатыя цыбуліны на гатычай царкве?
Гісторыя Царквы
08.11.2021
Манаграфія пра іканастасы і алтары грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі
У выдавецтве «Беларуская навука» ў кастрычніку 2021 году, у 425-ыя ўгодкі Берасьцейскай царкоўнай уніі, выйшла ў сьвет багата ілюстраваная кніга «Іканастасы і алтары грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі XVII – першай трэці XIX ст.». Аўтар гэтай грунтоўнай мангарафіі — гісторык мастацтва Галіна Флікоп-Сьвіта, якая шмат гадоў дасьледуе рэлігійнае мастацтва і іканаграфію ўніяцкіх храмаў Беларусі. Яна зьяўляецца аўтарам больш за 50 навуковых прац.
У 2014 годзе спн. Галіна Флікоп-Сьвіта абараніла кандыдацкую дысертацыю на тэму «Мастацкія і іканаграфічныя асаблівасьці іканапісу грэка-каталіцкіх храмаў Беларусі ХVIII – першай паловы ХIХ стагоддзя». Новая манаграфія зьяўляецца падсумаваньнем яе дзесяцігадовай навуковай працы. Яна прысьвечана вывучэньню асаблівасьцяў абсталяваньня ўнутранай прасторы ўніяцкіх храмаў на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага і зьяўляецца першай спробай у беларускім мастацтвазнаўстве комплекснага вывучэньня інтэр’ераў уніяцкіх храмаў. Выяўляюцца варыянты суіснаваньня іканастастаў і прысьценных алтароў у цэрквах, высьвятляюцца прычыны зьнікненьня іканастасаў у шэрагу храмаў і пераабсталяваньня іх унутранай прасторы на лацінскі лад на працягу ўсяго перыяду існаваньня Ўніяцкай Царквы ў Беларусі. Вывучаюцца асаблівасьці ўніяцкіх іканастасаў, іх канструкцыя і праграма. Дасьледуюцца спосабы афармленьня прысьценных алтароў. Прыводзяцца прыклады захаваных працэсійных алтарыкаў — фератронаў.Пры напісаньні гэтай манаграфіі дасьледчыца выкарыстала і прааналізавала шматлікія гістарычныя дакументы XVII — першай паловы XIX ст. з архіваў, музеяў і бібліятэк Беларусі, Расеі, Літвы, Польшчы, Украіны, Аўстрыі, якія асьвятляюць стан каля 2600 парафіяльных, філіяльных, манастырскіх і катэдральных грэка-каталіцкіх цэркваў былога Вялікага Княства Літоўскага. Шэраг храмаў аўтарам манаграфіі былі наведаныя асабіста ў 2012—2021 гг., у выніку чаго было праведзена натуральнае вывучэньне помнікаў сакральнага мастацтва.
Выданьне мае каля 350 старонак тэксту з 700 ілюстрацыямі. У ім зьмешчаны фотаздымкі помнікаў сакральнага мастацтва, якія захоўваюцца ў дзеючых храмах, музеях і прыватных зборах, на якіх паказаныя іканастасы, алтары, абразы, скульптуры, фератроны, што зьяўляюцца каштоўнай спадчынай Уніяцкай Царквы ў Беларусі. Шэраг гэтых помнікаў раней не публікаваўся. У шэрагу подпісаў пад фотаздымкамі дасьледчыца падае ўстаноўленую ёй інфармацыю, якая не заўсёды супадае са зьвесткамі, якія раней падаваліся ў музеях, дзе захоўваюцца тыя творы сакральнага мастацтва. Акрамя таго, у канцы кнігі зьмешчаны схемы інтэр’ераў, іканастасаў і алтароў.Да кнігі прыкладаецца CD-дыск, на якім дадатак на 240 старонак, дзе ў выглядзе табліцы пададзены сістэматызаваныя зьвесткі пра інтэр’еры ўніяцкіх храмаў: наяўнасьць у іх іканастасаў, прысьценных алтароў, фератронаў. У гэтую табліцу ўключана каля 2600 мясцовасьцяў (прыведзены ў алфавітнай пасьлядоўнасьці), у якіх існавалі ўніяцкія храмы. Да таго ж, па некаторых храмах зьвесткі пададзеныя за некалькі розных гадоў, што дазваляе прасачыць зьмены ў інтэр’еры. Тут жа адразу прыводзіцца спасылка на архіўную крыніцу.
Выданьне прызначана для мастацтвазнаўцаў, гісторыкаў, культуролагаў, рэлігіязнаўцаў, музейных супрацоўнікаў, краязнаўцаў і ўсіх тых, хто цікавіцца беларускай культурай і айчыннай мастацкай спадчынай.
Кошт гэтага каштоўнага выданьня ў кнігарнях — 43 руб., наклад — 300 асобнікаў.
Фота: Halina Flikop.
Тэгі: унія, Грэка-Каталіцкая Царква, іканастасы, алтары, уніяцкія храмы, Галіна Флікоп-Сьвіта, сакральнае мастацтва, спадчына
Гл. таксама:
Беларускі грэка-каталіцкі сьвятар: Стаўленьне да нас з боку Ватыкана – наш вялікі боль
Мітрапаліт Кандрусевіч: жыць у поўнай царкоўнай еднасьці — каштоўны дар Божы
Што ўяўляе сабой грэка-каталіцкая Царква?
Беларуская эліта — з сем’яў уніяцкіх сьвятароў
Залатыя цыбуліны на гатычай царкве?
Гэты артыкул чыталі 22 разоў (-ы)
