11.01.2014

 

 

 

У пачатку XIX стагоддзя 75% беларусаў былі прыхільнікамі ўніяцтва. Сёньня, па зьвестках Нацыянальнага статыстычнага камітэту, у Беларусі налічваецца 10 тысячаў грэка-каталікоў.

 

Дакладнай методыкі падліку вернікаў (і тычыцца гэта ня толькі ўніятаў) у Беларусі няма. Галоўнае пытаньне: ці варта лічыць вернікамі толькі тых, хто рэгулярна наведвае царкву альбо можна адносіць да прыхільнікаў канфесіі ўсіх, хто хоць раз на год бывае ў бажніцы?

 

У выпадку з грэка-каталікамі сітуацыю абвастрае і недахоп месцаў для правядзеньня набажэнстваў. Ня ўсе вернікі маюць жывы кантакт з парафіямі, бо частка іх жыве ў мясьцінах, дзе парафіяў няма.

 

Сёньня ў Беларусі налічваецца больш за 20 грэка-каталіцкіх парафіяў, частка ў працэссе рэгістрацыі, яшчэ некалькі дзейнічае па-за межамі: у Лондане, Антвэрпане, Празе і Вене.

 

— У нашай парафіі ў нядзелю на адну літургію ў сярэднім прыходзіць 40-50 чалавек. На сьвяты, зразумела, значна больш, — кажа ўніяцкі сьвятар, айцец Антон. — Вернікам часта трэба ехаць на іншы канец гораду на літургію, яны робяць намаганьні.

 

Беларуская мова набажэнства, паводле словаў сьвятара, ні ў якім разе не перашкода.

 

— У Харватыі моляцца па-харвацку, ва Ўкраіне — па-ўкраінску, чаму ж у Беларусі вернікі ня могуць маліцца па-беларуску? — гаворыць айцец Антон.

 

Стаць уніяцкім сьвятаром у Беларусі складана. Жадаючыя едуць навучацца ў Заходнюю Ўкраіну (там найбольш моцныя пазіцыі грэка-каталіцкай Царквы), Польшчу ці нават у Рым.

 

Уніяцкія парафіі ў Беларусі існуюць за кошт ахвяраваньняў вернікаў. Каб падтрымаць царкву, кожны дае тую ахвяру, якую можа.

 

Сёньня ў Беларусі дзейнічаюць дзьве ўніяцкія бажніцы: у Полацку і ў Магілёве.*

 

У астатніх гарадах, у тым ліку, і ў Менску грэка-каталікі карыстаюцца іншымі памяшканьнямі. Часам даводзіцца ладзіць набажэнства і ў рыма-каталіцкіх храмах.

 

 

Гэта можа быць і працоўны з Менскага трактарнага завода, і акадэмік. Яднае іх неабыякавае стаўленьне да беларускай мовы, культуры, гісторыі.

 

Сярод уніятаў няма тэрытарыяльнага падзелу. Яны аднолькава распаўсюджаныя на ўсёй тэрыторыі Беларусі. З асаблівасьцяў: у Лідзе сярод парафіянаў больш прадстаўнікоў так званай інтэлектуальнай групы, а ў Івацэвічах — гэта абсалютна простыя людзі.

 

Нярэдкія выпадкі, калі людзі, якія спавядаюць іншыя рэлігійныя плыні, зьвяртаюцца да ўніяцтва. Што іх падштурхоўвае да гэтага кроку?

 

— Я проста пазнаёмілася з уніятамі. Спачатку цікава было, як у іх царкоўнае жыцьцё ладзіцца, — распавядае Натальля Рабко. — Раней я хадзіла да праваслаўнай царквы. Было цікава параўноўваць. Ва ўніятаў сьвятар выхоўвае вернікаў, навучае: заўсёды праходзяць сустрэчы, тлумачыцца Сьвятое Пісаньне і прадпісаньні Царквы, шмат сацыяльнай працы, працы з моладдзю. Мне гэта вельмі спадабалася. Уніяцкія парафіі больш падобныя да сям’і, людзі ведаюць адзін аднаго, ніводзін новы чалавек не застаецца сам па сабе. Я лічу, што істотных адрозьненьняў ад праваслаўя тут няма, толькі што малітвы па-беларуску.

 

 

Журналіста, музычнага крытыка Зьмітра Падбярэзскага да ўніяцтва падштурхнула знаёмства з сьвятаром, цяпер ужо нябожчыкам Янам Матусевічам, вельмі адукаваным чалавекам.

 

— Для мяне ўніяцтва — сімвал прыналежнасьці да Беларусі. Найбольш блізкая да Беларусі рэлігійная плыня. Найбольш прывязаная да гэтай зямлі. Падабаецца менавіта адчуваньне беларускасьці, — тлумачыць Зьміцер.

На яго думку, да грэка-каталіцтва зьвяртаюцца ня толькі прадстаўнікі творчых прафесіяў, але і ўсе тыя, каму неабыякавы лёс роднай мовы і гістарычнай спадчыны.

 

На калядных службах пабачыў шмат знаёмых, — гаворыць Зьміцер Падбярэзскі.

 

Але аб’ектыўна казаць пра рэзкае павелічэньне колькасьці вернікаў за апошнія гады нельга. За гэты тэрмін актывізаваліся некаторыя парафіі. Але, як кажуць самі сьвятары, на службе ў ноч з 24 на 25 сьнежня можна было пабачыць людзей, якія прыходзілі ў царкву 20 гадоў таму, але не прыходзілі 10 гадоў таму.

 

 

— Нельга сказаць, што ў душпастырскім плане ва ўніяцкай Царкве ёсьць нешта тое, чаго няма, напрыклад, ў праваслаўі, — адзначае Апостальскі візітатар грэка-каталіцкай Царквы ў Беларусі Сяргей Гаек. — Калі чалавек прыйшоў да нас — значыць, ён не знайшоў у іншай канфесіі чагосьці для сябе. Гэта ня значыць, што гэтага няма ў той Царкве. Шмат праваслаўных прыходаў у Менску маюць і брацтвы, і іншыя суполкі, дзе можна сустрэцца. Пераход ад адной рэлігійнай плыні да іншай — гэта вельмі суб’ектыўная рэч. Хтосьці пераходзіць з рыма-каталікоў, бо яму не падабаецца гітара ў касьцёле. Ну дык гітара ж невінаватая!

 

Уніяты сьвядома не займаюцца агітацыяй. Яны лічаць, што іх галоўны абавязак — гэта духоўная інфармацыя і фармаваньне пэўных ведаў, якія памагаюць фармавацца духоўна.

 

 

Цяжка чакаць вялікай папулярнасьці ў сучаснай Беларусі ад Царквы, якую расейскія ўлады скасавалі больш за паўтары стагоддзі таму, лічыць Пятро Дарашчонак, кандыдат філалагічных навук, дацэнт, выкладчык гісторыі Беларусі Інстытуту журналістыкі БДУ.

 

Уніяцкая Царква аднавіла сваю дзейнасьць толькі з набыцьцём Беларусьсю незалежнасьці.

 

— Я ня думаю, што ў сучаснай Беларусі магчыма існаваньне адзінай маналітнай рэлігіі, як, напрыклад, у палякаў, — адзначае эксьперт. — Увогуле, уніяцтва — гэта спроба стварыць агульную рэлігію для ўсёй нацыі.** Але можна параўнаць усіх вернікаў краіны з парламентам: калі нейкая партыя не набірае неабходную колькасьць галасоў, яна не атрымлівае месцы ў парламенце. Тое самае і з канфесіямі: калі колькасьць вернікаў не дасягае нават адсотка насельніцтва, то і яе ўплыў на жыцьцё насельніцтва мінімальны. Але добра, што рэлігійная плыня разьвіваецца і не загінула, нягледзячы ні на што.

 

Усяго ў Беларусі дзейнічаюць 25 канфесіяў. Самыя буйныя — гэта праваслаўе (76% усіх вернікаў краіны), 16% — каталікі, 2% насельніцтва складаюць юдэі. 49% насельніцтва ня мае ніякага кантакту з рэлігіяй.

Заўвагі да матэрыялу ад рэдакцыі сайту “ЦАРКВА”: